No kēia mau ʻōlelo a Kauahoa, ua ānehe akula ʻo Kawelo e lele e paʻi ma ka maha ʻākau o ke poʻo o Kauahoa, komo koke aʻela ʻo Kawelopeʻekoa ma waena o Kauahoa a me Kaweloleimakua a koʻo maila kona mau lima i ka umauma o ke kaikaina (Kawelo), a pane maila, “Alia hoʻi, e ka pōkiʻi! Ua oki!” Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, 102
He kanaka makapaʻa, ua kahuli ka ʻike, ʻuhē, ʻuhē,
He kanaka maka kakaʻa, ua kahuli nā maka, ʻuhē, ʻuhē,
He kanaka ʻōhule, ua kahuli ka lae, ʻuhē, ʻuhē. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 86
[kikino]He maka uliuli, ʻōmaʻomaʻo, a mākuʻe ʻāhiehie e like me ko ka poʻe haole a hapa haole; ma ka laulā, he inoa i ke au ma mua no ka haole. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
Laʻana palapala:
ʻEā, ke hoʻō ʻia maila ke one ʻeleʻele i loko o kēlā mau olohao, a he aha lā kēia ʻano hana a kēia poʻe maka ʻālohilohi e hana mai nei?” He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 20:81
He keiki maikaʻi hoʻi o ka helehelena, me ka ʻauwae ikaika, nā maka ʻālohilohi, a me ka lauoho lenalena nō hoʻi i kohu mauʻu maloʻo. Koʻu ʻAoʻao o ke Kuahiwi, ʻao/207
[kikino]He māhele paʻakikī ma ka wēlau o ka manamana lima a manamana wāwae o nā holoholona.
Laʻana palapala:
He liona ʻano ʻē nō paha ia; ʻaʻale ʻo ia i hopu mai iā ʻoe ma luna o ka noho lio a nahu ka niho iā ʻoe, kīkoʻo wale nō ʻo ia i kona mikiʻao a walu ma luna o kō kua. Ka Lio a kāna keiki, 10:118
Lēhei hikiwawe nā koa ʻelua i loko o ke ana e hopu ai i ka luahine, akā, iā Katikatia i huli ai i hope e nānā, ulu koke kona mau niho a loloa a ʻoʻoi no hoʻi, a ulu pū aʻela kona mau mikiʻao a loloa a ʻoʻoi kekahi. Moʻolelo Polenesia, ʻaoʻao 44
[kikino]He mau lālani niho o loko o ka waha ma ke ā luna a me ke ā lalo.
Laʻana palapala:
E mōlia ke kapu o kēia mau ʻālana,
I nā pae niho o nā hoa akua,
O kūkulu ka pahu kapu a ka leo, He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 31:132
ʻŌlelo maila ʻo ia, he hana ʻia ka “v” o ka ʻōlelo haole ma o ka hoʻopili ʻana i ka pae niho o luna me ka lehelehe o lalo, a ʻo ka “w” hoʻi, ua hana ʻia ma o ka hoʻomokio ʻana i nā lehelehe ʻelua, a ʻaʻole e hoʻopili ʻia. Kauakūkalahale, 2017-10-28