[hamani]He pili a kāne a wahine ʻana o ka wā kahiko i ʻano like me ka male ʻana o kēia wā. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
ʻO nā kaikamāhine, ua kiʻi ʻia maila e nā kāne, a ua hoʻāo lāua i nā kāne lawaiʻa no kai o Kaʻelehuluhulu a me Mahaiʻula, no lāua nā inoa ʻo ʻŌhiki a me Hainoa. Huaʻōlelo Makalei
I nā lā mua o ko lāua noho hoʻāo ʻana aʻe he kāne a he wahine, ua hāpai ihola ʻo Mālaiakalani. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 44
[hamani]He hoʻolaʻa ʻana i kekahi mea na kekahi akua a ʻaumakua paha; he hoʻokaʻawale ʻana i kekahi waiwai na kekahi kanaka. Mākālei Kona
Nā memo:
& PE hoʻāu #3 set up net…
Laʻana palapala:
A kālua ka puaʻa, kahukahu no ka hoʻāu ʻana i ka ʻuala, a pēlā nō hoʻi ke kalo a me nā mea a pau. Mākālei Kona
Haʻi akula ʻo ia i ua makuahine nei ona i ke ake nui ʻana o kona makua kāne hoʻomeamea e loaʻa iā ia ua mea mana lā a lāua e hoʻāu aʻe nei i kona waiwai. ʻAʻole nō hoʻi e hao ana iā kāua ka loaʻa ʻana mai o ka pōmaikaʻi iā kāua e like me kēia i nā manawa a pau. Ka Hoku o ka Pakipika, 8 Mei 1862
[hehele]Ka hiamoe ʻana ma kekahi wahi a ao aʻe kekahi lā. I ka nui o ka manawa, ʻaʻole ma ko ke kanaka hale ponoʻī. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
“Ua pono,” wahi a ʻIwa, “e hoʻoaumoe kāua i kēia pō a ao, a laila kāua holo no Hawaiʻi,” a ua pono kēia i ko Keaʻau manaʻo. He Moʻolelo Kaʻao no ʻIwa, ʻao.1
E Māmā, ua kono ʻia au e hoʻāumoe ma ka hale o Kekipi. Hiki nō?
Kā hou ihola wau i ka hoe, a i nānā hou aku ka hana, kāhāhā, ua piʻi mai nei ke kai me ke emi loa o ka waha o ke ana. Ua hāiki loa e hiki ai iaʻu ke puka hou aku. ʻO kā māua wale nō, ʻo ka hoʻāumoe iho i laila a kai make hou, a hiki mai hoʻi ka wanaʻao. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, ʻao.152
Makemake koʻu hoaaloha e hoʻāumoe au ma kona hale i kēia pō.
ʻO kā māua wale nō, ʻo ka hoʻāumoe iho i laila a kai make hou, a hiki mai hoʻi ka wanaʻao. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, ʻao.152
[hamani]Ka lawe ʻana o ka wahine i kāne o ka ʻili nāna; ka lawe ʻana o ka wahine i kāne nāna o ka pilina hoa aloha pili loa, ʻaʻohe naʻe moe ʻana; ka lawe ʻana o ke kaikunāne i kāne na kona kaikuahine e hoʻāo pū ai. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū
Laʻana palapala:
Eia aʻe ma hope. Ua hoʻokāne aku nei mākou nāu i loaʻa ona kaikoʻeke no mākou. No ka mea, he kanaka maikaʻi; ʻaʻole kīnā mai luna a lalo. Ua like nō me ʻoe. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 6:57-59
I aha lā auaneʻi kā kāua uku i ka mea nāna i kāhea mai i ko kāua mau inoa?” ʻĪ aku kekahi, “E hoʻokāne kāua.” ʻAe akula kekahi, “ʻAe.” He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 6:56
E hoʻokē ʻai ana ke kahuna nui no ka ʻaha i koe. E hoʻokē ʻai ana ke kahuna haku ʻōhiʻa no ka haku ʻōhiʻa, i lilo i akua maoli. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 37:85
ʻO ka makuahine o ʻAukelenuiaʻīkū, ʻaʻole ona manaʻo ua make, ʻaʻole ona ʻae i ka ʻōlelo a kāna kāne, e hoʻokē ʻai, a e kanikau. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 2:43
I ke kakahiaka ʻana aʻe, a ma hope nō hoʻi o ka pāpāiʻawa ʻana o Kamehameha a e kahukahu ana nō hoʻi i kona akua Kūkāʻilimoku, ua haʻalele ihola lākou i kēlā wahi a piʻi akula ma ke ala kuahiwi hou nō, a hiki i ka hōʻea ʻana i ka piko o Maunakea… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 32:138
[kikino]He lole o ka wā kahiko ma Hawaiʻi nei i hana ʻia ma ke kuku nui ʻia ʻana o kekahi ʻāpana ʻili o kekahi mau ʻano kumu lāʻau a pālaha a palupalu. Puke Wehewehe Hou
Ua hoʻomākaukau koke ihola ʻo Kamehameha i kekahi mau pōhaku ʻelua, ʻo ia hoʻi he pōhaku keʻokeʻo, a he pōhaku ʻeleʻele hoʻi, a wahī aʻela i loko o ke kapa paʻūpaʻū, a hoʻouna akula i kēlā wahī pōhaku i mua o ke Aliʻi ʻAi Kalana Keawemauhili. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 52:228
Wahī aʻela ka wahine me Makakēhau i ke kapa paʻūpaʻū a paʻa ke kino wailua o Puʻupehe. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
Inā e hele ʻo ia ma ke ao, hele kekahi kanaka ma mua me ka lepa, me ke kāhea mai, "Kapu moe!" E moe nō nā kānaka a pau ma lalo. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 18:32
Ua nui nā aliʻi wahine kapu moe i pepehi ʻia a i hana hoʻomāʻewaʻewa ʻia hoʻi. Ke Kumu Aupuni, 22:7, ʻao.93
[hamani]Ka hopu ʻana i ka manu; ka hoʻopaʻa ʻana i ka manu i ke kēpau.
Laʻana palapala:
I nā lā a pau, e hele ʻo Maunakepa i uka loa i ka ulu ʻōhiʻa e kau ai i ka lāʻau kia manu no nā manu ʻulaʻula e like me ke olokele—ʻo ia hoʻi ka ʻiʻiwi—a me ka ʻapapane, ka ʻamakihi lenalena me ka hāmaʻomaʻo, a me ka ʻōʻō ʻeleʻele me ka lenalena. Ka ʻŌhelo Mua, ʻaoʻao 1
Hoʻomau akula nō lāua i ka hele ʻana a loaʻa hou ke kolu o ka pahu kapu e like me nā mea mua, no ka mea, ua kūkulu ʻia nō nā pahu kapu e like me ka nui o kona mau kaikuāhine. Ka Nupepa Kuokoa, 17 Ianuali 1863
I ka hana ʻana o ke kahu aliʻi pale keiki i kāna hana a pau, wahī aʻela i ka ʻaluʻalu a paʻa i ke kapa māhuna, a laila, lālau maila ke aliʻi kāne i ua pūʻolo nei a paʻa i kona lima. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 44
[hamani]He pīpī ʻana i kekahi kinowai, i ka nui o ka manawa he kai ʻōlena i pīpī ʻia ma luna o kekahi mea e hoʻomaikaʻi ʻia ana e like me ka hale a i ʻole ke kino o ke kanaka i hoʻopā i ke kupapaʻu. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo