Wehi ʻŌlelo (kāmua)

[hehele] He kuemi ʻana i hope; he pēki ʻana i hope.

Hoʻohana:
- Kepela ʻokoʻa: emihope.
Laʻana palapala:
- A pau ko Waka manawa ma kahi o Lāʻieikawai, hoʻi maila ʻo ia, akā, ʻike aʻela kēia ma loko o ka wai i kēia mea e noho ana ma luna iho, emi hope hou akula ʻo Waka, no ka mea, ua manaʻo ʻo ia ʻo Kahauokapaka kēia mea ma kaʻe o ka luawai. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 1:6
- Ua emi hope ka ʻīlio i ko Kawaha hākilo ʻana aku i ko ia ala mau maka.
Pilina:
- E nānā pū iā hoʻēmi hope.

[hehele] Ka lele ʻana o ke kino i ka pūʻiwa. Hawaiian Dictionary: Hawaiian-English English-Hawaiian Revised and Enlarged Edition

Laʻana palapala:
- A laila, paʻuhia lākou e ka hiamoe, a hiki i ka wā i hikilele ai nā kaikamāhine ʻelua... Ke Kumu Hawaii, 20 Ianuali 1836

Lepe Kumuhana: haʻawina naʻau lawena kino

[hamani] Ka hoʻāla ʻana aʻe; ka hōʻeu ʻana aʻe. Moʻolelo Polenesia

Hoʻohana:
- Kepela ʻokoʻa: hoʻālaala. Moʻolelo Polenesia
Laʻana palapala:
- Ala wawe aʻela ke aliʻi wahine me ke kāhea aku iā Nohaʻura, ke alakaʻi manu, me ka ʻōlelo aku: “E hoʻālaala i ka ʻohana o ka lewa! Moʻolelo Polenesia, ʻaoʻao 58
- He mea hoʻālaala ke kope. Hawaiian Dictionary (Pukui & Elbert)

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] Ke kāhea ʻana iā haʻi me ka peʻahi lima i hele mai ʻo ia; ka hoʻoluliluli ʻana i ka lima a i ʻole kekahi mea i paʻa ma ka lima mai kekahi ʻaoʻao a i kekahi ʻaoʻao. Moʻolelo Polenesia

Laʻana palapala:
- Unuhi aʻela ʻo ia i kāna pahi kaua a paʻa i loko o kona lima a hoʻāni maila i mua oʻu. Ka Nupepa Kuokoa, 1 Malaki 1918
- Lele iho ʻo Kae mai ko Tokama kua i ke kai pāpaʻu a hoʻāni aku i ka poʻe ma kahakai. Moʻolelo Polenesia, ʻaoʻao 28

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] Ka hūnā ʻana i kekahi hana ʻana a mea paha i ʻole e ʻike ʻia; ka pupue ʻana iho i ʻole e ʻike ʻia.

Laʻana palapala:
- …ka hoa pili hoʻi o nā lā i ʻaui akula, ʻoiai nā lā ʻōpio o ke kupulau ulumāhiehie e hōʻekepue ana ma luna o ko ʻolua mau kino me nā kipona wailele huna a ka manu, ka manaʻolana kaulike, a hoʻokuʻu maila i kēia ola ʻana. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī, ʻao.261
- E hōʻekepue ana ʻoe i ke aha? Hawaiian Dictionary (Pukui & Elbert)

Lepe Kumuhana: lawena kino ʻōnunuʻu kiʻekiʻe

[hamani] Ke kuemi ʻana i hope, ka pēki ʻana i hope e hoʻi ai. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai

Laʻana palapala:
- ʻAʻole naʻe ia he mea e hoʻēmi hope ai i kona mākaukau hakakā… 107 He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
Pilina:
- Huaʻōlelo pili: emi hope.

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] He hana hoʻonaʻaikola me ka lima e hoʻokano aku ai iā haʻi, e like me ke komo ʻana o ka manamana nui i waena o ka manamana kuhi me ka manamana kau. He Moʻolelo Kaʻao no Puna

Laʻana palapala:
- “Eia ua mau loina nei,” wahi a Punia me ke ʻano hoʻokohukohu. “I ka wā e hana ai ka ʻupena a kākou, ʻaʻole e pono kahi mea e walaʻau, ʻaʻole nō hoʻi e kū a kiʻi mai. ʻAʻole nō hoʻi e peʻa ka lima i ke kua. ʻAʻole nō hoʻi e hoʻohuahua ka lima. He Moʻolelo Kaʻao no Punia, mok. IX, ʻaoʻao 38:11

Lepe Kumuhana: launa kanaka lawena kino

[hamani] Ka hana a ka hōʻoio, ka noʻonoʻo a me ka hana ʻana me he mea lā ʻo ia nō ka ʻoi; ka hele ʻana me hōʻike ai i ka maikaʻi o ka nānā ʻana. Moʻolelo Polenesia

Laʻana palapala:
- He kāhiko hoʻokahakaha nō ia kula. ʻŌlelo Noʻeau, 651
- Iā lākou i hiki ai i kēlā manawa hoʻokahi me nā mea nona ka lā hoʻokahakaha, aia hoʻi, ua ʻike akula ʻo Lāʻieikawai iā Halaaniani, ʻaʻole i make. A laila, hoʻomanaʻo aʻela ʻo ia i ka ʻōlelo wānana a Kahalaomāpuana. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 24:127

Lepe Kumuhana: launa kanaka lawena kino

[hamani] He kunukunu hoʻomeamea. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo

Laʻana palapala:
- Hoʻokunukunu ihola kahi ʻelemakule kāne, a ke pau hoʻi kāna kunu ʻana, pai aʻela hoʻi kahi luahine i ka hoe e hoe ai e like me ka mea mau i ka poʻe i māloʻeloʻe, a kani ka hoe. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 47
- Ma waho aku o ka manaʻo luhi o ua mau ʻelemākule nei i ka loa o ka hele, he hoihoi nō ke ʻano o ka ʻelemakule ma ka hoʻokunukunu ʻana i mea hoʻi e ʻike ai nā aliʻi, ʻo Mālaiakalani mā, ua hōʻea akula lāua. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 47 (kuhia o lalo 29)

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] Ka hōʻeuʻeu ʻana, ka hana ʻana a ʻeu aʻe ka hele. Puke Wehewehe Hou

Laʻana palapala:
- A pau nā waʻa i ka hoʻoponopono a me nā ukana a lākou, i ia wā nō, hoʻolale koke aʻe ana ke aliʻi i nā kaikuahine a me kona kuhina e piʻi i uka o Paliuli, a ua hoʻoholo koke lākou i ia manaʻo o ke aliʻi. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 08:44
- Iā mākou e hauwalaʻau ana, kani nahenahe ana ka leo o ka manu laehao ma luna pono o mākou, a hiki i kona mamao loa ʻana aku me ka pau loa o kona lohe ʻia ʻana aku me he mea lā, e hoʻolale mai ana iā mākou "e ala ua ao kākou." Huakaʻi Mākaʻikaʻi a Kaupō, Maui, ʻao.65

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] Ke kiʻo ʻana, ka hoʻokuʻu ʻana i ka puʻu kiʻo.

Laʻana palapala:
- A i kekahi lā, hele ua keiki nei e hoʻopau pilikia ma kekahi wahi hāʻalu, a iā ia e hoʻolepo ana, hihio mai ana ka makani ma lalo aʻe ona, a pūʻiwa ʻia ʻo ia Huaʻōlelo Makalei

Lepe Kumuhana: lawena kino olakino

[ʻaʻano] Ka pūʻiwa nui o ka naʻau; he hoʻōho e hōʻike aku i ka pūʻiwa nui o ka manaʻo. Puke Wehewehe Hou

Laʻana palapala:
- "E hele ana ʻoe i Temepelatowe!" wahi a kona kamaʻāina me ke ʻano kāhāhā, a hoʻomaka… He Moʻolelo no ʻIvanahō, ʻao.389
- Kāhāhā a ʻano makaʻu ʻo ʻAkaʻaka i kēia mau hana ʻano ʻē a kona poʻe mākua i piha i ka hopohopo. E Ola Ka ʻAlalā, 5:18
- Pane akula ke keiki, "Kāhāhā! A loaʻa kā hoʻi kā ʻoukou mea ukana nui, ʻaʻole kā hoʻi e loaʻa kaʻu, kā ke keiki… Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 55

Lepe Kumuhana: launa kanaka lawena kino

[hehele] He makili ʻana o nā ʻūpoʻi maka mai ka hiamoe mai, a ala nā maka me ka nānā mai. LLK

Laʻana palapala:
- E kaʻakaʻa i kou maka i hala ʻole iā ʻoe nā mea i mua pono o kou ihu. LLK
- He hōʻailona ke kaʻakaʻa ʻana mai o nā maka o ke kanaka make no ka hala ʻana o kekahi kanaka hou o ka ʻohana. No Mary Kawena Pukui, ʻao.19
- Kaʻakaʻa pono aʻela kona mau maka a nānā aʻela i kāna aloha. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
- ʻO ke kumu hoʻomāhuʻi ia o nā aliʻi a me nā makaʻāinana, mai Hawaiʻi a Kauaʻi, mai ka poʻe hanohano a ka poʻe ʻilihune, mai ka poʻe ikaika a hiki i kulipeʻe, mai ka maka kaʻakaʻa a ka makapō, a ua hele makapō ʻia ke alanui no ka pono a Kaʻahumanu. Ke Aupuni Moʻī, ʻao.97

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hehele] He ʻoniʻoni nui loa ʻana o ke kino e like me kahi keiki liʻiliʻi e lapa ana. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

Laʻana palapala:
- Aloha e ka pua o ka pānini lā
  Kaʻanini ʻoe i lalo lā me ka ʻeha koni
- E like me ka iʻa e kaʻanini ana. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
- Hoʻopae ʻia mai hoʻi ua iʻa lā ma uka o ke one e ka nalu. He ʻoni kaʻanini a kūlepelepe ma laila, a ʻoia nō ʻoe he hulahula ka hana. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, 12:92-93
- Mai ka lani nō a ka honua, lele akula ʻo Kawelo mai ka waʻa aku a ma luna o ke one. Pohā ana kahi ʻuʻina ikaika a ʻike ʻia ua kanaka ikaika nei o Waiʻanae, e kaʻanini ana kona kino i ke one a e kākā ana nā wāwae. Kauakūkalahale, 2007-07-22

Lepe Kumuhana: lawena kanaka lawena kino

[hehele] He ʻoniʻoni ʻana o ke kino mai kekahi ʻaoʻao a kekahi ʻaoʻao ma ka moe ʻana i luna o ka moe ma muli o ka pilikia i ka maʻi a moe ʻino paha. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

Laʻana palapala:
- E Hiʻi ē! Pehea au? Eia kuʻu hanu lā ke kaʻapā wale nei nō i ka houpo. Aloha wale nō kā hoʻi kāua. Eia ka pōhaku lā, ua hele maila a kuʻu umauma. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.380
- Kaʻapā ka manu hulu ʻole. ʻŌlelo Noʻeau, 1279
- Ua lōʻihi nō ke kaʻapā ʻana o Kahalaopuna i loko o ka nāwaliwali. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hehele] Kekahi ʻano ʻōkuʻu ʻana, ka pelu o ke kuli a pili ka ʻēlemu i ke kuʻekuʻe wāwae. ʻO ka maʻamau no ka hoʻopau pilikia ʻana (hoʻokuʻu ʻuala), ʻaʻole naʻe ma ka noho.

Pilina:
- Like pū me: kīʻenenei.

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hehele] He ʻano ʻōkuʻu ʻana me ka pelu o ke kuli a pili ka ʻēlemu i ke kuʻekuʻe wāwae. ʻO ka maʻamau no ka hoʻopau pilikia ʻana (hoʻokuʻu ʻuala), ʻaʻole naʻe ma ka noho.

Laʻana palapala:
- I ke keiki nō a hala aku ma kekahi ʻaoʻao, kīʻenenei ihola ke aliʻi e hana i kāna hana i ʻiʻini nui ai e hana. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 104
Pilina:
- Like pū me: Kīʻelelei.

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hehele] He hele ma ka lima me ke kuli; he hele ma ke kaualakō ʻana i ke kino ma luna o ka honua.

Laʻana palapala:
- A ma kahi a ua lau palaʻā nei e kolo aku ai, ʻo ia ke alanui a lākou e hele aku ai. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻaoʻao 62
- I mea e komo mai a e puka aku ai, ʻeli ihola wau i lua ma lalo o ka pā i lawa ka nui noʻu e kolo aku ai. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, 12:88
- ʻŌkuʻu ʻo Kekai i lalo a kolo ʻo ia i loko o ka ulu naupaka. Ke Ana Kamahaʻo o Alāla, ʻaoʻao 40
- Ua noho a kali mākou ā manaʻo mākou ua pau kēlā kahuna i ka hiamoe i ke awakea a kolo malū aku mākou i luna i ka papahele ʻelua a kiʻi i kāna puke hana kalakupua… Ka Huakaʻi o ke Keʻehi Wanaʻao, 9:99
Pilina:
- E nānā pū iā kokolo.

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] He hana na ka waha me nā niho ma mua o ka moni ʻana i ka mea ʻai. Kumu Kou

Laʻana palapala:
- Moni ʻo Bessy i ka puʻu mauʻu āna i naunau ai. A laila, nahu aku ʻo ia i ke kumulāʻau koa liʻiliʻi. E Ola Ka ʻAlalā, 11:39
- ʻO kā mākou mea naunau, ke kamu, ʻo ia hoʻi, ʻo ke kumu ʻulu, ma kekahi lālā, ʻoki iki ʻoe a hū maila ka wai keʻokeʻo. He kēpau kēlā. He Moʻolelo no Kapaʻahu, ʻaoʻao 51

Lepe Kumuhana: lawena kino

[hamani] He hoʻohuihui ʻia o nā poho lima i kani ʻuʻina. Puke Wehewehe Hou

Laʻana palapala:
- Paʻipaʻi ka lima, ʻae ka waha. ʻŌlelo Noʻeau, 2577

Lepe Kumuhana: lawena kino

No «lawena kino»

Nā Mea ʻĒ Aʻe