[hamani]He hana ʻana i mea kupaianaha i hiki ʻole i ke kanaka maʻamau ke hana. Kumu Kou
Laʻana palapala:
Lohe nō nā ʻelemākule i nā hana kuli like ʻole o waho, moe mālie lāua a ao. I ka hele ʻana mai i waho e kū ana kekahi ʻāhua wahie nui. ʻAʻohe nō o lāua nīele wale aku i ka hānai, ʻoiai ua ʻike aʻela nō lāua i nā hana hoʻokalakupua mua. Kumu Kou, ʻaoʻao 20
Makaʻu lākou i ia pōhaku nui malihini ʻoiai he hana hoʻokalakupua kona ʻōʻili ʻana mai. Moʻolelo Polenesia, ʻaoʻao 17
A i noho a makemake e hana wai,
Hana iho nō i loko, o nele auaneʻi ʻoukou i ka wai,… Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 35
E noho paʻa hoʻi i loko o ka hale, a inā e puka i waho e hana wai ai, a laila, he hoʻokahi nō wahi e hoʻolei ai i ka hana wai o ke kāne, a ma muli paha o ia hana wai mau o ke kāne ma ia wahi hoʻokahi, ua mae ihola ka mauʻu o ia wahi… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 2, ʻaoʻao 106
“E ke aliʻi nui, e nā aliʻi, e nā kaukaualiʻi, e nā pūʻali, e nā kāhuna, e nā kilo a me nā makaʻāinana, e hoʻolohe mai ʻoukou. E ʻai nō ʻoukou i nā meaʻai a pau, ʻaʻole kekahi mea e puka i waho i ka hana waho.” Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 104
[hamani]He hana me ka piha loa o ka manaʻo, me ka ikaika hoʻi; he hana ʻana me ka ʻoia‘iʻo a ho‘okō maoli. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
I ia wā i pane ai ʻo Halepāniho, “Pēlā iho a hoʻomaka aku ka hanaʻiʻo, a laila, ʻike ʻia ke akamai o kēnā wahi keiki.” Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 34
[hamani]He ʻōlelo ʻana aku ma ka leo liʻiliʻi loa; he kani ʻoluʻolu a ka wai a kai paha.
Laʻana palapala:
...nā hoa o mākou mai ke kai hāwanawana o Kawaihae, a hiki i ka poli o ka wai lele kū kilakila ʻo Nāmolokama. Ka Nupepa Kuokoa, 7 Pepeluali 1863
Hāwanawana maila ʻo Kawaiola, “Hauʻoli nō au i ko ʻolua kipa ʻana mai.” Ke Ana Kamahaʻo o Alāla, ʻaoʻao 22
I ia manawa i kamaʻilio hāwanawana aku ai ʻo Kamehameha iā Liholiho e hele a e nonoi i ke akua no kona ola. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
hāwele
[hamani]He wili a nākiʻi ʻana paha a paʻa i ke kaula a mea like; he hoʻopaʻa ʻana a paʻa kekahi mea.
Laʻana palapala:
ʻOiai he kanaka lōʻihi kēia, hāwele pono ihola i kona mau manamana lima a paʻa i ke kūʻau o kāna pahi kaua, a ʻike ʻia akula kona lawe ʻana aʻe i ke kūlana ʻoʻoleʻa o ka hakakā. Ke Aloha Aina, 30 Ianuali 1915
Hāwele kīlau i ka lemu, ʻāhaʻi ka puaʻa i ka waha; ke hele nei ʻo Poʻokea. ʻŌlelo Noʻeau, 505
Ua hāwele ʻia ke kaula ʻili a ka paniolo i ka makuʻu o kona noho lio.
E hōʻike ana hoʻi kekahi i kona akamai ma ka lālau a hoʻopaʻa nakinaki paʻa i ka hoa paio, a e lawe ana nō hoʻi kekahi o lāua i nā mākaukau a pau e hiki ai iā ia ke wehe i nā hāwelewele ʻana a kekahi. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 27
Na ka poʻe hoʻohana kolohe i hoʻolilo aʻe i kēia ʻoihana nakinaki kaula hoʻolei ʻīkoi hāwelewele hoʻopaʻa kanaka i mea hana pōā wale. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 31
[hamani]He haki a he hoʻokaʻawale i kekahi mea mai kekahi mea aku.
Nā memo:
Hiki ke lilo ʻo haʻi he ʻaʻano i kekahi manawa.
[hamani]He “haki” ʻana o ka leo oli i loko o ka lālani mele ma ka piʻi ʻana aʻe i ka leo kiʻekiʻe a hoʻi koke iho i ka leo maʻamau; he “haki” ʻana o ka leo oli i ka woela hope o ka lālani mele ma ka piʻi ʻana i ka leo kiʻekiʻe. ʻO haʻihaʻi kekahi ʻōlelo i pili i ia ʻano hīmeni leo kiʻekiʻe ʻana.
...ʻo ia ko lāua mea i kapa aku ai i kēia inoa ona ʻo Kenuipoʻohiwi. ʻO ia kona inoa i hea mau ʻia, ma ia wahi āna i noho ai. Ka Nupepa Kuokoa, 12 ʻApelila 1862
Ma ka pepa hea inoa o nā haumāna, ua nui wale nā kiko o ka poʻe haʻalele kula a me ka poʻe moloā. Ka Lama Hawaii, 1 Kepakemapa 1834
Ua kapa ʻia ka inoa o ke keiki ʻo Waia i mea e hoʻohilahila mau ai (ma o ka hea mau ʻia) iā Kamoawa a me Wakea no kā lāua hana kohu ʻole. Puke Wehewehe Hou
[hamani]Ke kau ʻana i ka wāwae ma luna o kekahi mea; ka lawena a ka wāwae ke hele.
Laʻana palapala:
ʻOi hele ke kaua a hōʻea i ke kū pono ʻana o ka lā i ka lolo, ua hehi akula nā kapuaʻi o Paiʻea i luna pono o Puʻupuhipaha ma Kūkaʻiau. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
ʻO ka mea nō naʻe e hehi nei i luna ona i ia wā, ʻo ia nō ke aikāne o Hiʻiaka. Kuokoa Home Rula, 12 Pepeluali 1909
hehu
[hamani]Ke kipaku ʻana; ka hoʻohaʻalele ʻana i kekahi mea mai kekahi wahi aku; ka huki ʻana i ka mea kanu mai ka lepo mai. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
...e hehu ana i ka mole ʻino o ka ʻona ʻana. Ka Nonanona, 20 Pepeluali 1844
He nui wale ka ʻanoʻano ma luna o ua lāʻau lā, a ʻo ia ka mea kanu. Inā i loaʻa ka mea ʻōpiopio, ke kawowo, e hehu a e kanu hou iho. Ka Nonanona, 12 Nowemapa 1844
No ka mea, e hahau mai nō Iēhova i ka ʻIseraʻela, me he ʻakaʻakai lā i hoʻoluliluli ʻia i loko o ka wai, a e hehu aʻe ʻo ia i ka ʻIseraʻela mai loko aʻe o kēia ʻāina maikaʻi āna i hāʻawi mai ai i ko lākou mau mākua… Nā Aliʻi I, 14:15
hī aku
[hamani]Ka lawaiʻa ʻana i ke aku me ka pā, he ʻano ʻāpana pūpū hoʻi i hoʻopaʻa ʻia ai ka makau. ʻAʻohe maunu o ka pā, he hoʻopākākā wale ʻia ma luna o ka ʻili kai a ʻaki mai ka iʻa. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
Hiki maila ka manawa o ke aʻo ʻana, a aʻo ihola lāua nei i nā māhele o ka lawaiʻa hī aku, hī ʻahi, hī kāhala, hī ulua, ōʻukuʻuku, ʻōpakapaka, kalekale, a pēlā aku. Huaʻōlelo Makalei
I nā kamaliʻi e kanikani pihe ala, ua hoʻi maila ka waʻa lawaiʻa hī aku o ke aliʻi ʻo Kapukalua… Ke Kaʻao no Kamiki, 3:4, ʻaoʻao 5