Wehi ʻŌlelo (kāmua)

No «hamani»

ʻai maka

[hamani] He ʻai ʻana i ka mea moʻa ʻole; ua like me ka ʻōlelo ʻana ʻo ʻai me ia nō. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 439

• Laʻana palapala:
  • He iʻa punahele ke āhole ke ʻai maka ʻia i waena o kekahi poʻe Hawaiʻi o kākou. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 439

ʻauamo

[hamani] Ka hāpai a hali ʻana i kekahi mea ma ka poʻohiwi; ka hoʻomanawanui ʻana i ka hāpai ʻana i kekahi ʻano haʻawina kaumaha.

• Laʻana palapala:
  • He hoʻālohaloha kēia iā ʻoe e ka wahine kāne make nāna e ʻauamo nei i kēia luʻuluʻu nui.
  • Ka nui e ʻauamo ai i ke keiki i ke kua. ʻŌlelo Noʻeau, 1504
  • Kūpeʻe ʻia ʻo Kamapuaʻa e nā koa, a ʻauamo ʻia akula i mua o ke aliʻi.

ʻauʻa

[hamani] He kāohi ʻana aku i kekahi kanaka e noho ma kekahi wahi, ʻaʻole e haʻalele.

• Laʻana palapala:
  • ʻAuʻa maila nā kamaʻāina e noho i laila, ʻaʻohe ʻae o ka makua kāne,... Huaʻōlelo Makalei

Lepe Kumuhana: lawena kanaka

ʻaka henehene

[hamani] Ka ʻakaʻaka ʻana me ka manaʻo hoʻohenehene. No Pononānā me Hahai

ʻakiʻaki

[hamani] Ka nali ʻana a liʻiliʻi. Kumu ʻUlu

• Laʻana palapala:
  • ʻĪ akula ʻo ʻAukelenuiaikū, "I ka namunamu ʻole ʻia aʻe nō paha o ka iʻa, ʻakiʻaki ʻia aʻe nō kahi maunu..." He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū

ʻakuku

[hamani] Ke kuku ʻana i ke kapa. He Moʻolelo no Kamapuaʻa

• Kūmole:
  • Moʻokalaleo kuʻuna.
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: ʻaukuku.

ʻāmama

[hamani] Ka hoʻokuʻu ʻana i ka leo pule ma ka pau ʻana. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • I ka ʻāmama ʻia ʻana o ka pule, ua noho iho nā poʻe a pau. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

ʻanoʻi

[hamani] Ka makemake nui a i ʻole ke aloha nui ʻana i kekahi mea; ka ʻiʻini ʻana me ke aloha. He huaʻōlelo laha kēia ma nā mele Hawaiʻi pili aloha. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • Aia i Alakaʻi ka ʻanoʻi,
    Nā pua keu a ke aloha, Ke Koo o Hawaii, 29 ʻAukake 1883
  • Nani wale ka luna i Koʻiahi lā,
    Kēlā kuahiwi kiʻekiʻe ē,
    Aia i laila ka ʻanoʻi lā,
    Kuʻu lei aloha i nā pali ē Ka Hoku o ka Pakipika, 20 Malaki 1862
  • Ua ʻanoʻi au e ʻai kākou
    I kēia ʻaha ʻaina hou Ke Kumu Hawaii, 11 Mei 1836
  • Naue pū akula me ka ʻanoʻi. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

ʻapo

[hamani] He lālau me ka hopu ʻana i kekahi mea e lele a holo ana paha i ka lima.

• Laʻana palapala:
  • ʻApo ʻia e ia ke kinipōpō e ʻoloʻio mai ana ma ka ʻaoʻao o kona pepeiao.
• Pilina:
  • E nānā pū iā ʻāpona.

Lepe Kumuhana: haʻuki pōhili pōpeku

[hamani] He aʻo i ka ʻike a paʻa me ka maʻalahi. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

• Laʻana palapala:
  • He poʻe ʻapo lākou i ka hoʻokani i nā ʻano pila like ʻole.
  • Ke ʻapo maikaʻi nei ʻo ia i ka haʻawina e aʻo ʻia nei.
• Pilina:
  • E nānā pū iā ʻaʻapo.

[hamani] Ka ʻai ʻana o ka iʻa i ka maunu a lou ʻia i ka makau.

ʻapo lilo

[hamani] He lālau me ka hopu ʻana o ke kūpale i ke kinipōpō pōpeku i kiola ʻia.

Lepe Kumuhana: haʻuki pōpeku

ʻaʻapo

[hamani] Ka hoʻopaʻa koke ʻana i ka ʻike a i kekahi

• Laʻana palapala:
  • Ma ia mea nō e ʻike ʻia ai ka mākaukau a me ka ikaika o nā kumu i ke aʻo ʻana, a me ka mikioi nō hoʻi o nā haumāna i ka ʻaʻapo ʻana mai. Ke Au Okoa, 9 Iulai 1866
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: ʻapo #2. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

ʻaʻe

[hamani] He hehi ʻana o ka wāwae ma luna aku o kekahi mea a hala ia mea i hope. Huaʻōlelo Makalei

[hamani] He haʻi i kekahi ʻano kānāwai a kapu paha.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: mauʻaʻe.

ʻekemu

[hamani] Ka hoʻopuka ʻana i kekahi ʻōlelo a i ʻole ka pane pōkole ʻana. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • ʻAʻohe ona ʻekemu iki mai ke aloha ʻia aku. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

ʻeli

[hamani] Ka hana i lua i loko o ka lepo a mea like paha me ke kopalā, ʻōʻō, lima, a mea like paha. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • I hoʻowaʻa, ʻeli, a moku kahawai. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī
  • Me ka piha menemene ʻole o nā lima o ua Kauhi nei, ʻeli ihola i ka lua a hohonu kūpono, a kanu ihola i ke kino make o ka wahine. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
• Pilina:
  • E nānā pū iā ʻeliʻeli.

ʻeliʻeli

[hamani] Ke kopekope me ka ʻeli pū a loaʻa kahi poʻopoʻo a lua liʻiliʻi paha. Hoʻopuka mau ʻia ma ka ʻōlelo ʻo ʻEliʻeli kūlana o ʻĀina ʻIke no ka hōʻike i ka nui o ko ke kanaka paʻa ʻike ma kekahi kumuhana.

• Laʻana palapala:
  • ʻEliʻeli kūlana o ʻĀinaʻike. ʻŌlelo Noʻeau, 339
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: ʻeli.

ʻepa

[hamani] Ka hana ʻana ma ke ʻano kolohe; he hoʻopunipuni a hoʻohemahema paha. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

• Laʻana palapala:
  • Pau ʻole ka ʻepa iā Hawaiʻi. ʻŌlelo Noʻeau, 2613

ʻī

[hamani] Ka hoʻopuka ʻana i kekahi ʻōlelo; ka pane ʻana i ka hoa kamaʻilio.

• Laʻana palapala:
  • ʻĪ akula kekahi, "E kau aku ʻoe i luna o ka pōhaku." Ke Kumu Hawaii, 2 ʻAukake 1837
  • ʻAʻohe nō hoʻi ou ʻī mai ʻaʻohe wai o lalo. ʻŌlelo Noʻeau, 195
  • ʻĪ akula ka makuahine, “Auē!!!" Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 28:149
  • No ia kumu i ʻī ʻia ai he poʻe ʻike ko Molokaʻi i ka ʻanāʻanā.