[kikino]He mea kanu i ʻano like me ke kalo; he nui aʻe naʻe kona kino a he pili ka piko o ka lau i ka hāhā. ʻAʻole hoʻi māwae ʻo waena o ka lau e like me ko ke kalo, a he maneʻo loa kona hua a hana nui ke kuke ʻana a moʻa pono me ka maneʻo ʻole. He kanu ʻia hoʻi ma kauhale i mea pale i nā akua ʻino a mau mea o ia ʻano.
E ʻōlelo aku ʻoukou, ua hoʻoili au i nā mea a pau no kuʻu kāne. ʻO luna, ʻo lalo, ʻo uka, ʻo kai, ʻo ka hao pae, ʻo ka meki kū i ka honua, ʻo ka palaoa, o ka ʻea makauliʻi, ʻo ka maulele i ka ʻāina, ʻo ka huhui hōkū. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, mokuna XI, ʻaoʻao 75-77
ka huʻa, ka ʻehu kai, ka huna kai… he kinoea e paʻa ana ma ke kino ʻano poepoe, a e paʻa ana i ka ʻili kinowai, e like me ka mea e ʻike ʻia ke puhi ʻia ka wai kopa me ka mea omōmo. Puke Wehewehe Hou
E hoʻi kākou a ko ʻāina i waiho ai ko piko me ko ʻiewe, a laila, hoʻomoe ke kahua o kā kākou hana. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 54:238
He mea nui ka ʻiewe a he kanu ʻia, i ka nui o nā wahi me kekahi kumulāʻau liʻiliʻi pū, ma hope o ka hānau ʻia o ke keiki. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
ʻO ka honua, he wahi ia e kū lanakila ai. I ko kākou wā i loko o ka ʻōpū, ʻo ka ʻiewe, ʻo ia ko kākou honua. A hānau ʻia kākou, kanu ʻia ia HONUA ʻIEWE i loko o ko kākou ʻāina hānau. Kumu Honua Mauli Ola, ʻao.4
[kikino]He ʻano kumu lāʻau (Santalum freycinetianum 🌐)nona ka lāʻau ʻaʻala i hōʻaʻala ʻia ai ka lole o ka poʻe kahiko a i kālepa ʻia aku i ka poʻe haole mua loa i holo mai i Hawaiʻi nei no ka ʻimi waiwai; kapa ʻia he lāʻau ʻala. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
Ua nui nā lāʻau ma ka nāhelehele. ʻO ka ʻiliahi ka lāʻau waiwai nui ma mua aku nei. I kēia wā, ua emi ʻo ka liʻiliʻi loa ka i koe. Ua kākaʻikahi loa ka lāʻau ʻiliahi nui. No Polenekia, ʻao.73
ʻIliahi
ʻina
[kikino]He iʻa i ʻano like me ka wana, he pōkole iki naʻe kona kukuna a ʻaʻole ʻeha walania ke kū ke kanaka i ia mea. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana
Laʻana palapala:
Eia nā iʻa iwi ʻoi ma waho, he ʻina, he hāwaʻe, he wana, he hāʻukeʻuke, he hākuʻe. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 15:6
ʻOiai, ua hele lākou a pākuʻi i ʻiʻo holoholona a lākou e ʻai mau ai i kēlā a me kēia lā, a ke ake loa ala ka hae hialaʻai a ko lākou mau puʻu no nā iʻa hou o ke kai, nā lau limu, nā ʻopihi, nā hua ʻina, a me nā hua wana, a pēlā aku. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.222
Kuʻi ʻoe a like me kou makemake. Hoʻohui me ka paʻakai. Inā ʻoe e kuʻi ana a ʻaeʻae, e iho ana ka ʻinamona i lalo a e lana ana ka ʻaila i luna. He Moʻolelo no Kapaʻahu, ʻaoʻao 48
Pilina:
Like pū me: ʻakimona.
ʻīnaʻi
[kikino]He mea ʻai liʻiliʻi e ʻai ʻia aku me kekahi mea ʻai nui ʻē aʻe. I ka nui o ka manawa ʻo ka ʻīnai ka mea liʻiliʻi e ʻai pū ʻia aku i iʻa me ka poi (ʻa‘ole ‘o ka i‘a wale nō o kahakai akā ‘o ka holoholona a lau ‘ai ho‘i paha kekahi). Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
E makaʻala, e aʻu poʻe punahele, ʻoiai, ua lawe ʻia mai ka ʻīnaʻi i mua o ko kākou maka! He Moʻolelo Kaʻao no Punia, 4:23 ʻaoʻao 15
No kekahi wā lōʻihi, ua kū wale ihola nō nā peke i loko o ka pouli ma mua o ka ʻīpuka a hoʻopaʻapaʻa iki ihola ā hoʻopuka maila ʻo Thorin… Ka Hopita, 12:187
ʻO kahi kāki komo, he kālā hāʻawi manawaleʻa wale nō ma ka ʻīpuka, a he $15 ke kāki i ʻupu ʻia… Kauakūkalahale, Kukh-2015-05-23
ʻiʻi
[kikino]1. He leo oli ma ka pau ʻana o ke mele a ʻoki mele paha—ma “ē”—kahi e komo ai nā ʻano leo oli like ʻole e laʻa me ke kuolo, ka nonolo, ka haʻi, ke aeae, a me ka heʻu nahenahe. 2. He leo haʻalulu maʻamau o ke oli ʻana.