Wehi ʻŌlelo (kāmua)

No «hamani»

uhae

[hamani] He nahae a kīhae ʻana paha i kekahi mea. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

• Laʻana palapala:
  • Hele mai i mua oʻu a naʻu nō e uhae, mai ko puʻu mai, i ko alelo. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

uhai

[hamani] He hahai a alualu ʻana paha i kekahi mea. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • I ka Poʻaono nei i hele ai ʻo Kauila i ka uhai puaʻa. Puke Wehewehe Hou

uhau

[hamani] He hoʻopuka leo ʻana i ke mele. He pili nō paha i ka ikaika o ke oli ʻana. ʻO hahau kekahi ʻōlelo ʻana.

• Laʻana palapala:
  • ʻO ko Hiʻiaka uhau ihola nō ia i ka pule ma ka paeaea ʻana. Ka Na'i Aupuni, 5 Malaki 1906

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

uhaki

[hamani] He haʻi, haki, a hoʻohaki nui ʻana paha a mokumoku. Mākālei Kona

• Laʻana palapala:
  • Ua piʻi ka huhū o ka poʻe ʻĪkālia i ka uhaki ʻia o ka nulu pakeki i kona uhao ʻia i ka wai wela.
• Pilina:
  • Like pū me: uhaʻi.

[hamani] He ʻaʻe ʻana i ke kānāwai a kapu paha. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • Mai laila aʻe, komo ma ka lumi ʻoihana o ka luna nui. ʻIke akula i nā puke o ka ʻoihana a me nā kūpeʻe hao no ka mea uhaki kānāwai. Ka Nupepa Kuokoa, 27 Iulai 1876
  • ʻO ka mea nāna e uhaki i ke kapu, e hoʻopaʻi ʻia ʻo ia ma ka uku hoʻopaʻi, ʻaʻole ʻoi aku i nā kālā he ʻumikumamālima a me ka waiwai i loko o ka iʻa āna i lawaiʻa ai. Ka Nupepa Kuokoa, 7 Kepakemapa 1859

ukiuki

[hamani] He uluhua a huhū iki i kekahi mea. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • Kauhū ka ʻena o ka ukiuki na ka inaina. ʻŌlelo Noʻeau, 1606
  • Ua ukiuki loa au i kēlā kanaka hoʻoluhi. Moku ka Pawa

hai

[hamani] He mōhai ʻana i kekahi mea. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • Hai nō ʻo ʻAikanaka iā ʻoe i luna o ka lele. Hawaiian Dictionary (Pukui & Elbert), Kawelo, ʻaoʻao 97
• Kūmole:
  • Moʻokalaleo kuʻuna.

hainā

[hamani] He hana ʻino ʻana. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

• Laʻana palapala:
  • ʻAʻole nō hoʻi e kāhea ʻo ia i kēia Kānāwai Māmalahoa ke ʻole hoʻi e hana ʻia kekahi hana ʻano maikaʻi ʻole i kona wahi hoʻokele waʻa i hainā ʻia ai kona lapaʻau ʻia ʻana e nā aliʻi kiʻekiʻe o ke aloaliʻi. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 313
  • Ua hainā aku nō iā ʻoe. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

hauhoa

[hamani] He hoʻopaʻa ʻana i ka lāʻau me ke kaula. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • Hauhoa ʻia ke ama o ka waʻa i luna o ka ʻiako me ke kaula ʻoʻoleʻa. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

hahaʻi

[hamani] He uhaki ʻana i kekahi mea.

• Laʻana palapala:
  • A i ke kūkulu ʻana aku a ua poʻe kāhuna ala i kā lākou lepa ma ke kaʻe o ke kapuahi kuni, hele maila kekahi aliʻi me ke ʻona rama — ʻo Keʻeaumoku kona inoa, ke kaikunāne o Kaʻahumanu — a hahaʻi ʻia ka lepa e ua poʻe kāhuna ʻanāʻanā ala. Moʻolelo Hawaiʻi, ʻaoʻao 62-63

hākiu

[hamani] He kiʻei malū ʻana. ʻAlekoko

• Laʻana palapala:
  • ʻAʻole hiti i nā moa tāne te ʻoʻō mai. ʻO nā ʻīlio a me nā puʻa, ua pono e hoʻohāmau pono ʻia lākou. ʻAʻale tahi poʻe, ʻaʻale hoʻi ketahi kanaka e hiti te hākiu iti mai iā mātou e hana ana o haʻalele wale aku mātou." ʻAlekoko, ʻaoʻao 16
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: kiu. ʻAlekoko

haku

[hamani] He hoʻokumu ʻana i kekahi mea e laʻa me ke mele, moʻolelo, a me kekahi mau ʻano lei paha. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • ʻEhia lālani o nā paukū o kāu hīmeni i haku ai?
  • He ʻano koloka aliʻi ka ʻahuʻula o ke au kahiko i haku ʻia i nā hulu manu uʻi o ka nahele.

haliʻa

[hamani] He hoʻomanaʻo aloha ʻana i kekahi mea o ka wā i hala.

• Laʻana palapala:
  • Me he mea lā, ua ʻano komo maila ka haliʻa i loko ona, e hōʻea mai ana nō paha ka lā e kū ai lākou a pau ma hope o ke aliʻi ʻōpio Kamehameha. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
  • Ua hoʻokō ʻo ia i ka poloʻai a kāna ipo aloha a uhaele akula no kahi a ka haliʻa i makemake ai. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

haliʻa aloha

[hamani] He hoʻomanaʻo ʻana i kekahi hana a mea paha o ka wā i hala me ka piha o ka manaʻo i ke aloha. Ka Lele a ke Koaʻe

• Laʻana palapala:
  • He lā nui ia, na Ke Aupuni o Hawaiʻi i kūkulu i ka makahiki 1843 i kia hoʻomanaʻo kūkāʻokoʻa poina ʻole, he lā leʻaleʻa nō hoʻi e hoʻolauleʻa ai a e haliʻa aloha ai ko Hawaiʻi a pau i ka hana hoʻonakoa a kekahi kāʻeʻaʻeʻa wiwo ʻole nona ka inoa ʻo Timoteo Haʻalilio. Kauakūkalahale, Kukh-2011-11-26
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: haliʻa.

hamo

[hamani] He milimili ʻana aku me ka peʻahi lima mohala i kekahi mea, i ka nui o ka manawa me ke kau pū aku i kekahi mea wawai a ʻaila paha ma luna. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • He hamo hulu puna ma waho. ʻŌlelo Noʻeau, 565
  • Ua hamo ʻia kona kino i ka ʻaila niu, a ua hele nō hoʻi a pakika, a hiki ʻole ke hopu ʻia aku. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
  • Ua kīpapa ʻia me ka maikaʻi e nā loea hamo puna o ia au. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

hamumu

[hamani] He kani ʻana me ka mōakāka ʻole a ʻaneʻane e hiki ʻole ke lohe pono ʻia ka mea e kani mai nei. ʻAlekoko

• Laʻana palapala:
  • ʻĪ akula nā kaikamāhine, “ʻO ia hoʻi kā mākou i hamumu iho nei, no ka mea, ua lohe mua nō mākou i kēia mea iā ʻoe, ʻoiai, ʻaʻole kēia (Kahalaomāpuana) i hiki mai, a ma kā ia nei hoʻi ʻana mai nei, lohe hope mākou iā ia nei.” Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 30:161
• Pilina:
  • E nānā pū iā hamumumu.

hana

[hamani] He hoʻopuka leo ʻana i ke mele.

• Laʻana palapala:
  • I kēia mau ʻōlapa e haʻa ana i ʻō a i ʻaneʻi, a laila, ʻūpoho aku nā wāhine a me nā kāne, me ka hana pū nō hoʻi i nā mele mai ko lākou waha aku. Ka Nupepa Kuokoa, 16 Dekemapa 1865

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

hānai

[hamani] He kīloi ʻana o ke kūlele i ke kinipōpō i kona hoa kime a komo ia kinipōpō āna i kī ai ma ka hīnaʻi.

Lepe Kumuhana: haʻuki pōhīnaʻi pōpaʻipaʻi pōwāwae

hana heheʻe

[hamani] He kiʻo ʻana.

• Laʻana palapala:
  • A ma laila hoʻi i ʻike leʻa ʻia aku ai ka naʻauao o ke keiki no ke kūpele ʻana i ke aliʻi a nui ka ʻōpū i mea e nui ai ka hana heheʻe o loko. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 104
  • ʻIke ihola nā kānaka e ʻai ana ʻo Kalanialiʻiloa i ka mea hana heheʻe ona, a laila, ʻuā aʻela lākou me ka leo nui penei, “A ʻai—ē! A ʻai—ē!” Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 105
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: hana waho, hana wai.

hana hope ʻole

[hamani] He hana pahu hopu ʻole; he hana waiwai ʻole; he hana e puka ʻole mai ai kekahi pono a hua waiwai paha. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • He hoʻokō ʻana nō kēia i ka manaʻo o ka poʻe kahiko o kēia ʻāina, “He hana hope ʻole ke kipi ʻana.” He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 49