Ua hoʻokāhāhā loa ʻia ka manaʻo o nā kānaka lawaiʻa a Keawenuiaʻumi no ka ʻike ʻana mai i ka heʻe koke ʻana o Kūapākaʻa i ka nalu haʻi koke nō i kahaone… Moʻolelo Hawaiʻi o Pakaʻa a me Ku-a-Pakaʻa, ʻao.115
[hamani]Ka hana a ka hōʻoio, ka noʻonoʻo a me ka hana ʻana me he mea lā ʻo ia nō ka ʻoi; ka hele ʻana me hōʻike ai i ka maikaʻi o ka nānā ʻana. Moʻolelo Polenesia
Iā lākou i hiki ai i kēlā manawa hoʻokahi me nā mea nona ka lā hoʻokahakaha, aia hoʻi, ua ʻike akula ʻo Lāʻieikawai iā Halaaniani, ʻaʻole i make. A laila, hoʻomanaʻo aʻela ʻo ia i ka ʻōlelo wānana a Kahalaomāpuana. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 24:127
He huhū ka ʻīlio hae, a hihiu loa, akā, ʻo ka ʻīlio, ua lokomaikaʻi, a ua hoʻolohe. He ʻoiaʻiʻo, hoʻokamani ʻole kona aloha, akā, ʻo ka ʻīlio hae, inā lokomaikaʻi ʻo ia i kekahi, haʻalele hala ʻole ʻo ia. O Nā Holoholona Wāwae ʻEhā o Ka Lama Hawaiʻi, 24:125
ʻIke aʻela ʻo Iesū i ko lākou manaʻo ʻino ʻana, ʻī akula, "E ka poʻe hoʻokamani, no ke aha lā ʻoukou e hoʻāʻo mai nei iaʻu?" Mataio [Matthew], 28:18
[hamani]Ka lawe ʻana o ka wahine i kāne o ka ʻili nāna; ka lawe ʻana o ka wahine i kāne nāna o ka pilina hoa aloha pili loa, ʻaʻohe naʻe moe ʻana; ka lawe ʻana o ke kaikunāne i kāne na kona kaikuahine e hoʻāo pū ai. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū
Document Examples:
Eia aʻe ma hope. Ua hoʻokāne aku nei mākou nāu i loaʻa ona kaikoʻeke no mākou. No ka mea, he kanaka maikaʻi; ʻaʻole kīnā mai luna a lalo. Ua like nō me ʻoe. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 6:57-59
I aha lā auaneʻi kā kāua uku i ka mea nāna i kāhea mai i ko kāua mau inoa?” ʻĪ aku kekahi, “E hoʻokāne kāua.” ʻAe akula kekahi, “ʻAe.” He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 6:56
I ka lohe ʻana naʻe o nā aliʻi o Oʻahu nei e noho ana i ke alo o Kaʻihikapu ua paʻi hulu manu ʻia ua kaupoku o ka hale o nā aliʻi Kauaʻi, ua nui ko lākou kekēue a me ka huhū no nei hana hoʻokelakela a ua mau aliʻi nei o ka mokupuni kāʻili lā. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 151
ʻUwehe aʻela ʻo ia i kona mau lima me ka ʻuā ʻana, a paʻipaʻi aʻela hoʻi ma kona umauma ma ke ʻano hoʻokelakela. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
E hoʻokē ʻai ana ke kahuna nui no ka ʻaha i koe. E hoʻokē ʻai ana ke kahuna haku ʻōhiʻa no ka haku ʻōhiʻa, i lilo i akua maoli. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 37:85
ʻO ka makuahine o ʻAukelenuiaʻīkū, ʻaʻole ona manaʻo ua make, ʻaʻole ona ʻae i ka ʻōlelo a kāna kāne, e hoʻokē ʻai, a e kanikau. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, 2:43
A na kēia hoʻokuke ʻana a Lonopele iā Pāʻao, no laila, hoʻomākaukau ihola nō hoʻi ʻo Pāʻao i nā lako a pau no ka holo ʻana ma ka moana. Ke Kumu Aupuni, Helu 8:18, ʻao.32
"E hoʻomanawanui," wahi a Pākaʻa. "He lohe ke ola, he kuli ka make, eia aku ua haku nei ou lā a hoʻi mai, no ka mea, he make mai koe, ua hoʻokuli ʻia ʻoe." Moʻolelo Hawaiʻi o Pakaʻa a me Ku-a-Pakaʻa, ʻao.75
He aha ka hala i kapuhia ai ka leo, i hoʻokuli mai ai? ʻŌlelo Noʻeau, 509
Ua lilo paha kēia hana hoʻokuli a kona ʻanakala i mea nona e hoʻomaopopo ai i ka pono o ka hoʻolohe i ke aʻo a ke kahuna. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 15:61
Hoʻokunukunu ihola kahi ʻelemakule kāne, a ke pau hoʻi kāna kunu ʻana, pai aʻela hoʻi kahi luahine i ka hoe e hoe ai e like me ka mea mau i ka poʻe i māloʻeloʻe, a kani ka hoe. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 47
Ma waho aku o ka manaʻo luhi o ua mau ʻelemākule nei i ka loa o ka hele, he hoihoi nō ke ʻano o ka ʻelemakule ma ka hoʻokunukunu ʻana i mea hoʻi e ʻike ai nā aliʻi, ʻo Mālaiakalani mā, ua hōʻea akula lāua. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 47 (kuhia o lalo 29)
A pau nā waʻa i ka hoʻoponopono a me nā ukana a lākou, i ia wā nō, hoʻolale koke aʻe ana ke aliʻi i nā kaikuahine a me kona kuhina e piʻi i uka o Paliuli, a ua hoʻoholo koke lākou i ia manaʻo o ke aliʻi. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 08:44
Iā mākou e hauwalaʻau ana, kani nahenahe ana ka leo o ka manu laehao ma luna pono o mākou, a hiki i kona mamao loa ʻana aku me ka pau loa o kona lohe ʻia ʻana aku me he mea lā, e hoʻolale mai ana iā mākou "e ala ua ao kākou." Huakaʻi Mākaʻikaʻi a Kaupō, Maui, ʻao.65
Hāʻule akula nō hoʻi i kahawai lawa no nā wahi kauna oʻopu, ka ʻōpae nō hoʻi me ka hōʻiʻo, ka wī, a hui pū maila me nā hua ʻai o ko ā uka, a ua pau aʻela nā pilikia no ka hoʻolawa ʻana i ka pōloli a me ka make wai. Ka Moʻolelo ʻOiaʻiʻo o Kaluaikoʻolau, ʻao.51
Ma ua hōkele nui, ua hoʻolawa ʻia maila he mau lumi maikaʻi no ka hōʻoluʻolu ʻana me kahi moe, a no ka hoʻokipa ʻana a me ka hoʻohala manawa ʻana… Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī, ʻao.149
Ua hoʻolawa ʻia mākou i nā mea a pau e pono ai kā mākou huakaʻi.
hoʻolāʻau
[hamani]Ka hoʻomau me ka noke ʻana i kekahi hana, e like me ke noi ʻana paha me ka ikaika o ka manaʻo; he noke, he hoʻokina, he hoʻohune, he hoʻohuʻa, he hoʻomano. Puke Wehewehe Hou
Document Examples:
Aloha maila kā hoʻi au iā ia. He aha nō lā hoʻi kāu mea o ka hoʻonoho ʻana aku nei iā ia i hope? Ua hoʻolāʻau mai nei nō hoʻi kēlā e holo pū mai kākou, nāu aku nei nō hoʻi ka hoʻonoho iā ia. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 293
He mea lele kēia i loko o ka lewa nuʻu, lewa lani, a ua like nō kēia me ka manu. No laila, ʻapōpō, i ka lā ʻokoʻa e lele ai kō manu, ʻaʻole e nele ana ka hoʻolāʻau mai o kō kaina i kāu mea leʻaleʻa ke ʻike mai ʻo ia e lele aku ana kāu manu. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 81
Ua ʻano hoʻolāʻau akula nō ke keiki, ʻo lāua pū nō ke luʻu, akā, ʻaʻole i ʻae mai ʻo Leimakani i kēia noi a kāna keiki. ʻAʻole nō i maopopo iā Punia ke kumu o kēia hōʻole ʻana o kona makuakāne iā ia, a e ʻike ana paha kāua i ke kumu nui o kēia hana a Leimakani. He Moʻolelo Kaʻao no Punia, ʻaoʻao 7:25
[hamani]Ke kiʻo ʻana, ka hoʻokuʻu ʻana i ka puʻu kiʻo.
Document Examples:
A i kekahi lā, hele ua keiki nei e hoʻopau pilikia ma kekahi wahi hāʻalu, a iā ia e hoʻolepo ana, hihio mai ana ka makani ma lalo aʻe ona, a pūʻiwa ʻia ʻo ia Huaʻōlelo Makalei
Ua maopopo aʻela nō hoʻi nā pilikia o ka wai, e aʻo mai ana nō hoʻi i ke kanaka e hoʻomākaukau a e makaʻala: e mālama me ka hoʻomakauliʻi, ʻaʻole hoʻomāunauna. Huaʻōlelo Makalei
Ua maopopo aʻela nō hoʻi nā pilikia o ka wai, e aʻo mai ana nō hoʻi i ke kanaka e hoʻomākaukau a e makaʻala: e mālama me ka hoʻomakauliʻi, ʻaʻole hoʻomāunauna. Huaʻōlelo Makalei
Eia kākou ke hoʻomanawanui nei i ka wā wī o ka nohona a me ka hoʻomakauliʻi a ka ʻai pākiko. Kauakūkalahale, 2011-08-13
Aloha mai kākou e nā makamaka heluhelu. Eia mai kā ʻoukou wahi mea kākau ua ʻōʻili hou mai ma hope o kahi hoʻomalolo pōkole ʻana. Kauakūkalahale
ʻAʻole au i makemake e hoʻomalolo i kaʻu aʻo ʻana i ia hīmeni, no ka mea, ua maikaʻi i koʻu manaʻo.
Pēlā ihola i hoʻomaha ai ʻo ia no nā luhi o ua lā nei, a i hoʻomalolo ai hoʻi no nā hoʻokūkū kaua ʻana o kekahi lā aʻe. He Moʻolelo no ʻIvanahō, 12:122
E kū nō ke kahuna i ka pule huikala, a ma hope o ua pule lā, hea mai ke kahuna: "He mū ʻo ia!" Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 40:11
Ua hōʻike mai nō ʻo Kamehameha i kona manaʻo ake kaua ʻole, a me he ala e huikala aku ana nō i kēlā hana a Kīwalaʻō i hana ai iā ia… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 37:162-63