[kikino]He wai maoli e puaʻi mai ana mai loko mai o ka honua, a he wai i manaʻo ʻia he koʻekoʻe, maʻemaʻe, a he maikaʻi loa. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
[kikino]He mea kanu loloa o ke kumu (Broussonetia papyrifera) i hoʻoulu ʻia e ka poʻe kahiko i mea i hana ʻia ai ka paʻūpaʻū, ka malo, ka pāʻū, ke kapa, a me nā lole ʻē aʻe. Puke Wehewehe Hou
Laʻana palapala:
I nā wā kahiko, i nā lā ma mua aʻe o ka hiki ʻana mai o nā haole, i ka manawa ʻaʻole i ʻike ʻia aku nā peʻa keʻokeʻo o Lono ma ke one o Waimea, Kauaʻi, a ma loko hoʻi o ke awa laʻi o Kealakekua e pili ana nā hana a me ka manaʻo o nā kānaka i nā mea hana mau a nā kūpuna, ʻo ia nā hana o ka wā kahiko loa mai. ʻO ko lākou kapa ka ʻili o ka wauke, a ʻo ia wale nō ko lākou ʻaʻahu. Ua lohe ʻia ke kani ʻana o ka lāʻau kua i kēlā lā i kēia lā ma nā hale a pau, mai ka uka a hiki i kaha kai. Ka Nupepa Kuokoa, 01 ʻOkakopa 1861
I ka maopopo loa ʻana o kēia pōʻino hou o ka poʻe Hawaiʻi i ka Mōʻī Kalaniʻōpuʻu, ua uē maoli nō ʻo Kalaniʻōpuʻu, a huli akula i kāna wahine i ka ʻili, ʻo ia hoʻi ʻo Kalola, a ʻo ia nō hoʻi ke kaikuahine ponoʻī o Kahekili, ka mōʻī kaulana o Maui, a kamaʻilio akula i kēia mau ʻōlelo aloha. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 76-77
waʻa
[kikino]He lāʻau kino lōʻihi i kālai ʻia i mea e holo ai ma luna o ke kai. Ua like kona kuleana me ko ka moku, ʻo ka maʻamau naʻe, na ke kanaka ka waʻa e hoe i mea e hoʻoholo ai i ka waʻa i mua a i hope paha.
Laʻana palapala:
A pau ko mākou hōʻike ma Koʻolau, ua eʻe mākou ma ka waʻa a holo aku i Kāneʻohe, e mālama i ka pule hoʻomau ma laila. Ke Kumu Hawaii, 11 Nowemapa 1835
Nui loa maila ma hope nā waʻa kaulua, ʻo ia ka waʻa o ka ʻāʻīpuʻupuʻu, ka waʻa o ka pū kaua, ka waʻa o ka wahine, ka waʻa o nā koa, a pēlā aku. Ka Hae Hawaii, 24 ʻApelila 1861
Ma ko mākou lohe ʻana i kāu haʻi ʻōlelo i kēia pō e hōʻike ana ʻo ka wati e kau haʻaheo nei ma ka wēkiu o ka hale pele o ka hale pule Kaʻahumanu, he makana ia nāu i ka Ekalesia Makua o Wailuku, no laila, na ia manaʻo i kono mai nei iā mākou i hāʻawi mua aku nei i ko mākou mau lima ʻākau e lūlū lima pū me ʻoe i loko o ka ʻāpona lima hoʻokahi i mua o kēia anaina. Ka Nupepa Kuokoa, 27 Kepakemapa 1884
I loko o kēia uē helu a Punia, lohe kekahi mau akua, a ʻōlelo akula i ka nui o nā akua, "He leo hoʻi kēia e uē nei, eia lā ke helu mai nei i kahi a lāua e noho ai me ka makuakāne."
ʻŌlelo akula kekahi akua, "He wī makani paha kāu i lohe aku nei, a i ʻole he keʻu pueo paha?"
ʻŌlelo maila kēlā akua, "E hoʻolohe aku nō hoʻi ʻoukou, me he poʻe akua pepeiao kuli lā nō hoʻi ʻoukou ka lohe ʻole i kēia leo maopopo e uē mai nei." Ke Alakai o Hawaii, 12 Iulai 1928