Wehi ʻŌlelo (kāmua)

No «kikino»

oli ʻiʻi

[kikino] He ʻano oli ʻana e hoʻopuka ʻia me nā kani leo nonolo, kuolo, ʻiʻi hoʻānuʻunuʻu, a me ka ʻiʻi. ʻO olioli ʻiʻi kekahi ʻōlelo ʻana.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

olohao

[kikino] He inoa kahiko no ka pūkuniahi. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • ʻEā, ke hoʻō ʻia maila ke one ʻeleʻele i loko o kēlā mau olohao, a he aha lā kēia ʻano hana a kēia poʻe maka ʻālohilohi e hana mai nei? He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 20:81
  • He moku nāhelehele neʻe i ke kai a ua puni naʻe i nā peʻa a me nā kaula, a ua kau ʻia hoʻi i nā olohao nunui, a ʻo nā kānaka o luna o kēlā moku neʻe i ke kai, he mau kānaka keʻokeʻo ʻili ʻaluʻalu, he poʻo kihikihi a he akua kēia poʻe kānaka, ʻoiai, he puka mai ke ahi mai ko lākou mau waha mai… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 21:88
  • Ma hope iho o kēlā kani nākolokolo ʻana o ke olohao a ka haole maka ʻālohilohi, ua kamaʻilio hāwanawana aʻela ua aliʻi nei me ka leo mālie loa i kēia mau ʻōlelo i waena iho o lākou… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 21:84

ona

[kikino] He ʻano ʻuku e kokolo ana i ka hulu o ka manu a ma ka lau o ka mea kanu paha kekahi. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

Ua Lehua

[kikino] He makani no Hālawa, Molokaʻi. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

uē

[kikino] He leo oli kūmākena i ke mele kanikau, uē helu, a hoʻāeae paha.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: hoʻouēuē.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

uē helu

[kikino] He kāhea kūmākena i ka mea make i hoʻopuka uluwale ʻia e ka ʻohana a hoa paha.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: kanikau.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

ui

[kikino] He nīnau.

uiti

[kikino] He kāne a wahine paha i paʻa iā ia ka ʻike ʻanāʻanā i loko o nā moʻolelo kuʻuna o ʻEulopa.

• Kūmole:
  • ʻōlelo Niʻihau. Ka Liona, ka Uiti a me ka Waihona Lole

uhu

[kikino] He iʻa i ʻano ʻololaha kihikihi ʻole kona kino uliuli a i ʻole ʻulaʻula a he mau unahi nunui kona. Kumu ʻUlu

uku

[kikino] He iʻa noho ma kai hohonu (Aprion virescens 🌐). He ʻano ʻāhinahina ʻo luna o kona kino a he ʻāhiehie ʻo lalo o kona kino; uliuli ikaika ʻo luna o ke poʻo. Kumu Kou

uku komikina

[kikino] He huina kālā—ʻo ka maʻamau he pākēneka o ka waiwai o kekahi mea e kūʻai ʻia ana—i hāʻawi ʻia i kekahi ʻākena no kona hoʻokō i ke kūʻai ʻana aku i kekahi mea kūʻai. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

• Laʻana palapala:
  • Inā e hoʻokaʻa koke ʻia mai nā koina, a me koʻu uku, a me ka uku komikina, a laila, ua hoʻopau wale ʻia. Ka Nupepa Kuokoa, 27 Pepeluali 1875
  • Ua loaʻa mai iā ia he mau uku komikina ʻia ʻana no ia mau ʻoihana a i ʻelula i kona wā e mālama ana. Ke Au Okoa, 6 Ianuali 1870
  • Ka uku komikina i ka mea kūʻai. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

uku paneʻe

[kikino] He kāki no kekahi huina kālā i ʻaiʻē ʻia. He pākēneka ia kāki o ka huina kālā i ʻaiʻē ʻia. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

• Laʻana palapala:
  • ʻO ka uku paneʻe o kēia ʻaiʻē, ua hoʻopaʻa ʻia a ua maopopo loa. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

ulia

[kikino] He mea i hiki wale mai nō me ka hoʻolālā ʻole ʻia. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

ulu imu

[kikino] He lālā i hoʻohana ʻia no ka hoʻohuli ʻana i nā pōhaku ʻenaʻena o ka imu. Ka Moʻolelo o Lonoikamakahiki

• Laʻana palapala:
  • I ka hele ʻana o ka imu a ʻenaʻena, ua ʻōhelo nō hoʻi ka lāʻau ulu imu i nā pōhaku a nonoho a pae like. Ka Na'i Aupuni, 2 Dekemapa 1905

Ulumano

[kikino] He makani no Hilo me Puna. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

• Laʻana palapala:
  • ʻEha ana ʻoe lā i ka makani kuʻi ʻo ka Ulumano. ʻŌlelo Noʻeau, 270

uluna

[kikino] He mea ma luna o ka moe e kau ai ke poʻo. I ke au kahiko he paʻaʻiliono lōʻihi i ulana ʻia me ka lau hala, a i ʻole, he paukū lāʻau. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

• Laʻana palapala:
  • Ke kau ala kona poʻo ma luna o kona uluna.

umauma

[kikino] Ka māhele o ke alo o ke kino kanaka ma waena o ka ʻāʻī a me ka ʻōpū.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: hua i ka umauma. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

uʻi

[kikino] He kanaka ʻōpio ikaika. Nā Hana Kupanaha a ʻĒleka ma ka ʻĀina Kamahaʻo

haiā wahine

[kikino] He wahine lawelawe no ke aliʻi. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

• Laʻana palapala:
  • ʻAʻole paha a Kamehameha wahine i aloha nui ai i waena o kāna poʻe wāhine a me nā haiā wahine, ʻo Kaheiheimālia wale nō, a ua ʻoi nō ko Kamehameha aloha iā Kaheiheimālia ma mua o Kaʻahumanu… Ke Aupuni Moʻī
  • Kū aʻela ia a hele akula me kekahi o nā haiā wahine. Ke Au Okoa, 17 Iune 1869
  • Ma kona moʻolelo, ʻaʻohe i kana mai o ka nui o kāna mau wāhine a me nā haiā wahine a me kāna mau keiki, a ua pelu iho kā Hawaiʻi mau makaʻāinana i nā kuli e hoʻomana aku iā ia. Ke Kumu Aupuni
• Kūmole:
  • Moʻokalaleo kuʻuna.

hailepo

[kikino] He iʻa o ka ʻohana hīhīmanu. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

• Laʻana palapala:
  • Eia kekahi mau mea i hoʻokaʻawale ʻia na ke kāne wale nō, ʻaʻole e ʻai ka wahine i ka puaʻa, ʻo ka maiʻa, ʻo ka niu, a me kekahi mau iʻa, ʻo ka hīhīmanu, ʻo ka hailepo, a me kekahi mau mea kapu ʻē aʻe ʻaʻole i pau i ka helu ʻia. E make nō ka wahine ke ʻai i kēia mau mea, ke ʻike pono ʻia kona ʻai ʻana. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 11:13.
  • ʻO ka manō, ka hailepo, ka hālua. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: hīhīmanu. Ka Puke Moʻolelo o Hon. Iosepa K. Nāwahī

Lepe Kumuhana: holoholona