He ʻōlelo mahalo ia. I ka lanakila ʻana o Kamehameha ma luna o kēia pae ʻāina, ua haʻalele akula ʻo Kekūhaupiʻo i ke alo o kāna hānai aliʻi, a ua hoʻi i kona ʻāina hānau ʻo Keʻei. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
[kikino]He lāʻau ma kahi o ka ʻelua a ʻekolu paha kapuaʻi ka lōʻihi i paʻa pū i nā hulu manu a hoʻopaʻa ʻia e kahi poʻe lawelawe na ke aliʻi; he mea e hoʻohana ʻia no ke kāhili ʻana i ka lepo, nalo, a mea o ia ʻano. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…
ʻO ke kāhili kekahi mea e hanohano ai nā aliʻi. He mea ke kāhili e kuhikuhi ana i nā aliʻi. Ma kahi e hele ai nā aliʻi, e hele pū nō ka lawe kāhili; ma kahi e noho ai nā aliʻi, e noho pū nō ka paʻa kāhili; inā hiamoe ke aliʻi, e kāhili ʻia ko ke aliʻi hiamoe ʻana. Ua kapa ʻia ke kāhili he waiwai pili i nā aliʻi. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 22:6
ʻO ke kū aʻela nō ia o nā aliʻi a me ko lāua mau ʻaialo e paʻa ana i nā kāhili, a hele akula no kahi o ka hale e kū ana. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻaoʻao 185
Ke aliʻi ʻo Keʻelikōlani me nā kū kāhili i hoʻopaʻa i nā kāhili nāna.
kahuna kuhikuhi puʻuone
[kikino]He kahuna nāna e aʻoaʻo i ke ʻano o ke kūkulu ʻana i kekahi hale a mea ʻē aʻe paha a kahi hoʻi e kūkulu ʻia ai. ʻAlekoko
Laʻana palapala:
I ke kakahiaka ʻana aʻe ua hoʻouna akula ke aliʻi i ka ʻelele e kiʻi aku i nā kāhuna, nā kilo, nā kuhikuhi puʻuone a me nā hoʻokele waʻa, a i ko lākou hiki ʻana mai, ua haʻi akula ke aliʻi i kāna moe ʻuhane. Moʻolelo Hawaiʻi o Pakaʻa a me Ku-a-Pakaʻa, ʻao.39
Ma laila nō i loaʻa ai ka pōhaku i nā kāhuna kuhikuhi puʻuone, a kāpili ʻia aʻela ma ka pā. ʻAlekoko, ʻao.22
Inā e hele ʻo ia ma ke ao, hele kekahi kanaka ma mua me ka lepa, me ke kāhea mai, "Kapu moe!" E moe nō nā kānaka a pau ma lalo. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 18:32
Ua nui nā aliʻi wahine kapu moe i pepehi ʻia a i hana hoʻomāʻewaʻewa ʻia hoʻi. Ke Kumu Aupuni, 22:7, ʻao.93
[kikino]He ʻano kūlana aliʻi e loaʻa mai ana mai loko mai o ka moe pū ʻana o ke kaikuahine aliʻi kiʻekiʻe me ke kaikunāne aliʻi kiʻekiʻe. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
Laʻana palapala:
Ua like pū ke kapu o nā mākua kāne a ʻelua, he mau nīʻaupiʻo lāua, a ʻo ka makuahine, he nīʻaupiʻo, a ua hānau mai nā keiki, a hui hou aʻe lāua e mālama i ke kapu. Ka Nupepa Kuokoa, 5 ʻAukake 1865
Hoʻomau akula nō lāua i ka hele ʻana a loaʻa hou ke kolu o ka pahu kapu e like me nā mea mua, no ka mea, ua kūkulu ʻia nō nā pahu kapu e like me ka nui o kona mau kaikuāhine. Ka Nupepa Kuokoa, 17 Ianuali 1863
A loaʻa iā lāua ka hā o nā pahu kapu, a laila, kokoke lāua e hiki i ka lima o ka pahu kapu, ʻo ia nō hoʻi ko Kahalaomāpuana pahu kapu, ʻo ia nō hoʻi ka pahu kapu weliweli loa, ke hoʻomaka aʻela e mālamalama loa. Ke Kaʻao o Lāʻieikawai, 15:78
Kūkulu ʻia ka pahu kapu i mua o ke alo o ka hale o ke aliʻi i ʻole kekahi poʻe e ʻaʻe i kona mau kapu. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana
He mana ko ke keiki, a he ʻaoʻao pili ʻuhane kona; ʻaʻole ke kumu e hehi wale i ia ʻaoʻao o ka haumāna ma muli o kona liʻiliʻi a kūlana paʻalalo ma lalo o ke kumu. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 422
I ka loaʻa ʻana iā Boti o ia kūlana, a me ka lilo ʻana o ke keiki mōʻī, ʻo ia ke kahu o ka mōʻī, a ʻo ia ke kahu nui nāna e hoʻoponopono ka pono o ke aupuni. No laila, ua ʻoliʻoli wale kona mau paʻalalo, ua kiʻekiʻe aʻela kā lākou kumuhinu. Ke Aupuni Moʻī, Helu 101:12, ʻao. 133