Ua hoʻomaka nō kona hoʻomaʻamaʻa mau ʻana iā ia iho ma ka ʻōʻō ihe ʻana, a ʻo kāna ihe e hoʻomaʻamaʻa ai ʻo ia nō ka ihe lāʻau hau, a i hana ʻia nō hoʻi e nā kahu o kona makua kāne i mea hoʻomaʻamaʻa nāna… He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
Iā ʻAukelenuiaʻīkū e moe ana, hiki maila ʻo Moelā, he ʻīlio kiaʻi ia no ka ʻāina. Honi akula ia i ka hauhauna kanaka, a hae akula. He Moʻolelo Kaʻao no ʻAukelenuiaikū, mokuna V, ʻaoʻao 19
I loko o ia manawa haunaele, ua ʻike ʻia kekahi poʻe haipule Katolika Roma e haipule pū ana me ka ʻohana o lākou, a e hoʻohaumana ana iā lākou iho. Ke Aupuni Moʻī, ʻaoʻao 96
hāhālua
[kikino]He ʻano iʻa nui o ke kai (Manta alfredi 🌐). ʻO ke ʻano o ke kino o ka hāhālua, he pālahalaha, a he ʻēheu e like me ko ka manu me ʻelua mea e kīkoʻo ana i mua pono o kona mau maka. ʻAno like ka holo ʻana o ka hāhālua ma loko o ke kai me ka lele ʻana o ka manu ma ka lewa. ʻAlekoko
Laʻana palapala:
Eia nā iʻa ʻēheu, he loloaʻu, he mālolo, puhiki(ʻi), he lupe, hīhīmanu, he hāhālua, he hailepo. He mau iʻa ʻai ʻia kēia, ʻaʻole naʻe i ʻono nui. Ua koe nō paha kahi mau iʻa, ʻaʻole nō i pau ma kēia helu ʻana. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 15:20
Hoʻokahi nō lā, kū ka pilau, āhua lālā kukui ka manō, ke kāhala, ka ulua, ka naiʻa, ka lupe, ka hāhālua, ka honu, a me kēlā iʻa, kēia iʻa, mai ka iʻa nui a ka iʻa liʻiliʻi, a ʻo ke koholā wale nō ka iʻa i koe aku. Nā Hana Kupanaha a ʻĒleka ma ka ʻĀina Kamahaʻo
Ua hoʻohana ʻia kēia ʻāpana oli ma loko o kāna mau puke he ʻelua no Kalapana me Laamaomao:
Laʻana palapala:
Hoʻolua Kaʻi Pou ma Hālawa,
Hoʻolua Waha Kole ma Hālawa,
Hikipua ma Hālawa,
Hakaʻano ma Hālawa,
He Laukamani ma Hālawa,
Puʻuohoku ma Hālawa,
He ʻOkia ma Hālawa,
He Ualehua ma Hālawa,
He Laʻikū ma Hālawa, Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana, ʻaoʻao 92
Hoʻolua kaʻi pou ma Hālawa,
Hoʻolua wahakole ma Hālawa,
Hikipua ma Hālawa,
Hakaʻano ma Hālawa,
He lau kamani ma Hālawa,
Puʻuohōkū ma Hālawa,
He okia ma Hālawa,
He ualehu ma Hālawa,
He laʻikū ma Hālawa, Moʻolelo Hawaiʻi o Pakaʻa a me Ku-a-Pakaʻa, ʻaoʻao 69
Kūmole:
Moʻokalaleo kuʻuna.
hakina
[kikino]He māhele liʻiliʻi i kaʻawale mai kekahi mea nui aʻe.
Laʻana palapala:
Noho ihola mākou a liʻuliʻu iki iho, a laila, hāʻawi maila ʻo ia iā mākou i kahi hakina ʻape. Ke Kumu Hawaii, 10 Mei 1837
[kikino]He ʻāpana ʻāina i kanu ʻia no ka pono o ke aliʻi i emi kona nui ma lalo o ke kōʻele.
Laʻana palapala:
Ma nā ʻāina kula, ua kapa ʻia kā ke aliʻi mau māla he kōʻele; ʻo ko kānaka mau waena he kīhāpai; kā ke aliʻi māla he hakuone, he kuakua. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 39:11
Penei ka moʻolelo o kēia imu. I ke au kahiko loa, ʻo ke au nō hoʻi ia e noho ana kēlā a me kēia aliʻi ma nā ʻokana, nā ahupuaʻa, nā kalana, nā kūpono, nā moʻoʻāina a me nā ʻili ʻāina. A ma loko aku o laila nā kōʻele, nā kīhāpai, nā paukū ʻāina, nā hakuone, nā kuakua a me nā lele. Kauakūkalahale, 2006-01-08
He ʻōlelo mahalo ia. I ka lanakila ʻana o Kamehameha ma luna o kēia pae ʻāina, ua haʻalele akula ʻo Kekūhaupiʻo i ke alo o kāna hānai aliʻi, a ua hoʻi i kona ʻāina hānau ʻo Keʻei. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo
“ʻAʻole i hewa kēlā makuahine mālama keiki, akā, ʻo ke aliʻi nō ka hewa, ʻoiai, ua kāhea mai nō kēlā e ʻalo, akā, ʻaʻole wau i ʻalo aʻe, a i koʻu pili ʻana i ka hana lepo o kēlā keiki, a kānaka aku no nā aliʻi no kēia mua aku, ʻaʻole e pono e kau ʻia aku ka hoʻopaʻi o ka make ma luna o kēlā hale hewa ʻole. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, ʻaoʻao 223
ʻO ka mea mālama o ko ke aliʻi hana lepo, he lomilomi ia. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, mokuna 18:50
A i kekahi lā, hele ua keiki nei e hoʻopau pilikia ma kekahi wahi hāʻalu, a iā ia e hoʻolepo ana, hihio mai ana ka makani ma lalo aʻe ona, a pūʻiwa ʻia ʻo ia... Huaʻōlelo Makalei
haʻanoʻu
[kikino]He leo oli hoʻokālele i ka woela ʻōlelo mele.