Wehi ʻŌlelo (kāmua)

No «hamani»

kāmakamaka

[hamani] Ka nākiʻi ʻana me ke kaula a paʻa. Ka Moʻolelo o Lonoikamakahiki

• Laʻana palapala:
  • A holo kā lāua ʻōlelo, a laila, hoʻohuli muku aʻela nā waʻa o Lonoikamakahiki, a kāmakamaka aʻela i ka iʻa a paʻa. Ka Moʻolelo o Lonoikamakahiki, 6:31
  • ʻO kēia ihola ke ʻano nui o nā māpuna ʻōlelo i kāmakamaka ʻia ma waena o Kawelo a me Kānewahineikiaoha, a holo ai ka ʻuo ʻana iā lāua i kāne a i wahine. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 165

kā mākoi

[hamani] Ka lawaiʻa ʻana me ka lāʻau i kapa ʻia he mākoi a mōkoi paha kekahi. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

• Laʻana palapala:
  • Hōʻike akula nō hoʻi ʻo ia ua pau ka nui o nā kānaka o ko lākou hale i ka hele i ka ʻōlaʻo wahi hua ʻopihi i nā lae kahakai a i kā mākoi nō hoʻi kahi poʻe. Ka Moʻolelo o Hiʻiakaikapoliopele, ʻao.99
  • ʻO ka iʻa ʻoama liʻiliʻi a ka poʻe lawaiʻa e kā mākoi ala ma kahi o ka uapo hoʻolana moku… Ke Ana Kamahaʻo o Alāla, ʻaoʻao 6
  • ʻO nā keiki kāne, hele nō lākou me nā mākua kāne. Hele i ke kāmākoi, a i ʻole kiloi ʻupena. A i ʻole, hele lākou i ke kuahiwi i ka mahiʻai kalo. He Moʻolelo no Kapaʻahu, ʻao.50
  • Ua hele ʻiʻo nō ʻo Punia e kāmākoi ma nā lae kahakai, a ua loaʻa nō iā lāua kahi iʻa e kāmau ai me kahi paʻi ʻuala. He Moʻolelo Kaʻao no Punia, 3:20, ʻaoʻao 13
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: mākoi.

Lepe Kumuhana: lawaiʻa

kamalole

[hamani] He nānā pono i kekahi mea me ka hōʻole hoʻokano ʻana aku a laila ke koho ʻana i kekahi mea ʻokoʻa aku; he piʻikoi.

• Laʻana palapala:
  • I kēia manawa, e hoʻomākaukau ʻoe iā ʻoe iho no ka ʻai ʻana i ka maka hema o ko hoa hakakā o ka moana kai ākea, a e ʻai me ka manaʻo kamalole ʻole, a e lilo hoʻi ia i mea holo pono loa no kou ʻailolo i kēia lā. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo, 7:26

Lepe Kumuhana: lawena kanaka

kamaʻaha

[hamani] He nākiʻi i ka ʻaha a paʻa. Ka Moʻolelo o Lonoikamakahiki

• Laʻana palapala:
  • Ua haku ʻia i ka hulu, ua kamaʻaha ʻia a paʻa, a ʻōlelo akula iā Lonoikamakahiki: "Eia kēia aliʻi ʻo Pālahalaha, ko Kohala aliʻi, ka Wohilani keiki. Ka Moʻolelo o Lonoikamakahiki, 8:45

Lepe Kumuhana: holo moana

kānaenae

[hamani] He hoʻopuka leo ʻana i ke mele.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: oli kānaenae.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

kanikau

[hamani] He oli ʻana i ke mele kanikau.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

kani wai

[hamani] He inu i ka wai. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

• Laʻana palapala:
  • Āhea kākou e kani wai hou ai?
  • E ʻeleu like aʻe kākou, e kani wai ā hoʻi aʻe. Hawaiian Dictionary (Pukui & Elbert), kani₃

kāpapa

[hamani] He kīkē i ka hoe i ka ʻaoʻao o ke kaʻele o ka waʻa. Kumu Kou

• Laʻana palapala:
  • Hele akula nā kāhuna a me ko lākou mau kānaka, e kāpapa ulua, a hiki i kahi o nā waʻa, hoʻokoʻele ma ka nīao o nā waʻa. Ka Moʻolelo no ʻUmi, 5:21
  • I ka hiki ʻana o Kinoulu i ka poʻina nalu, hoʻomaka ʻo ia e kāhea iā ia nō e kāpapa ana i ka ʻaoʻao o ka waʻa a koʻele akula, “Koʻele, koʻele, kani ka waʻa. Waʻa o ka lawaiʻa. Eia kuʻu makau ē!” Kumu Kou, ʻaoʻao 7
  • Ma ia pō nō, hana kekahi kahuna i kāna ʻoihana, he kāpapa ulua kāna hana ma ia pō. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 37:97

Lepe Kumuhana: hoe waʻa holo moana

kāpī

[hamani] He lū ʻano nui i ka paʻakai i luna o kekahi mea 'ai maka e like me ka ʻāpana ʻiʻo puaʻa a pipi paha i mea e mālama ai me ka ʻino ʻole no kekahi mau mahina he nui. LLK

• Laʻana palapala:
  • Kāpī ʻia ka iʻa ʻōpelu i ka paʻakai a i kekahi lā aʻe, kaka i ka paʻakai a kaulaʻi i ka iʻa. LLK
  • I kekahi lā aʻe, kāpī ʻia a miko, a kaka ʻia ka paʻakai a kaulaʻi ʻia, a pūlehu ʻia. He Moʻolelo no Kapaʻahu, ʻao.39
  • Ua like nō ke kuke ʻana i kēia pāpaʻi me ka moʻala. A e ʻula ana kona kua a mau nō ke keʻokeʻo o kona alo kino i kona wā e moʻa ai. No ka ʻai waha, kāpī pono i ka paʻakai a ʻai iho i kekahi lā aʻe. He ʻono maoli nō. Lei Momi o ʻEwa, ʻao.16
  • Ua loaʻa hou mai ka ʻai i ka poʻe a me nā holoholona. Ua ʻai akula i kekahi a kāpī i kekahi. Moku ka Pawa, ʻao.5
• Pilina:
  • kāhunahuna.

Lepe Kumuhana: hana kauhale kuke mea ʻai

kāwele

[hamani] He oli ʻana ma ka leo kamakamaʻilio a mōakāka i ʻano like me ke kepakepa a i mālie mai nō naʻe ka hoʻopuka ʻana.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

kaʻi

[hamani] He puka ʻana me ka hoʻi ʻana o ka poʻe ʻōlapa ma ke kahua hula.

• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: hoʻopuka, hoʻi.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

kaʻikaʻi

[hamani] He hāpai i kekahi mea i luna. Moku ka Pawa

• Laʻana palapala:
  • He ʻoʻoleʻa auaneʻi ko kāua e kaʻikaʻi ai i kēia mea kaumaha nui wale a kāua i hana iho nei. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, ʻaoʻao 61

kāʻili

[hamani] He hopu ʻana i kekekahi mea me ka ikaika, a ʻo ka maʻamau he ʻāhaʻi aku kekahi.

kēnā

[hamani] He kauoha ikaika ʻana. Puke Wehewehe Hou

• Laʻana palapala:
  • I ia manawa nō i kēnā ʻia ai nā kānaka e hoʻi i uka e ʻohi wahie ai no ka imu a ke aliʻi. Moʻolelo Hawaiʻi o Kalapana

kepakepa

[hamani] He hoʻopuka ʻana i ka ʻōlelo mele ma ka leo kamakamaʻilio wikiwiki a mōakāka.

• Laʻana palapala:
  • ...piʻi hou ʻo ia i ka heiau me kona kānaka no ke kepakepa hou ʻana i kona mau akua i make loa ʻo Kawelo, ʻoiai ka hopohopo i loko o ua ʻAikanaka no ke ola hou ʻiʻo nō o ua hoahānau nei ona. Ka Moʻolelo Hiwahiwa o Kawelo, 379
  • A laila, ʻolokaʻa maila ʻo ia i ka pōhaku keʻokeʻo i mua o kona alo, me ke kepakepa ʻana mai i ke mele. Ka Nupepa Kuokoa, 18 Nowemapa 1921
  • Ma ka wā e hiki mai ai ka poʻe pū ma ke kahua leʻa, kepakepa ihola kekahi pū i ke mele me ka hoʻoleʻaleʻa mai, a lohe mai kānaka i ia mea, hele nui mai kānaka a piha ke kahua pū. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 51:3
• Pilina:
  • Huaʻōlelo pili: paha, kāwele.

Lepe Kumuhana: mele/oli-KS

kī

[hamani] He hoʻāʻo a ka ʻālapa e komo ai ke kinipōpō i ka hīnaʻi ma ka nou (pōhīnaʻi) a peku (pōwāwae) ʻana i ke kinipōpō.

Lepe Kumuhana: haʻuki pōhīnaʻi

kia manu

[hamani] Ka hopu ʻana i ka manu; ka hoʻopaʻa ʻana i ka manu i ke kēpau.

• Laʻana palapala:
  • I nā lā a pau, e hele ʻo Maunakepa i uka loa i ka ulu ʻōhiʻa e kau ai i ka lāʻau kia manu no nā manu ʻulaʻula e like me ke olokele—ʻo ia hoʻi ka ʻiʻiwi—a me ka ʻapapane, ka ʻamakihi lenalena me ka hāmaʻomaʻo, a me ka ʻōʻō ʻeleʻele me ka lenalena. Ka ʻŌhelo Mua, ʻaoʻao 1
  • Keiki kia manu o Laʻa. ʻŌlelo Noʻeau, 1707

Lepe Kumuhana: loina manu

kiu

[hamani] Ka hākilo malū ʻana i ka hana a haʻi i mea e ʻike ai i kāna mau hana.

• Laʻana palapala:
  • He manaʻo hopohopo ko mākou a pau o pēlā auaneʻi kā ia ala e hana ai; a no ia mea, no laila, hoʻouna ʻia nā kānaka i luna o ka pali kekahi e kiu aku ai. Ka ʻAilana o nā Naiʻa Polū, 3:20
  • Hele aku nei ia makākiu i mua e kiu ai i nā hana hoʻomākaukau a ko laila i nā lako kaua. He Moʻolelo Kaʻao no Kekūhaupiʻo

kīkoni

[hamani] He kiko ʻana a ka manu ma ka ʻai ʻana i kāna mea ʻai; he kīkēkē ʻana he hoʻokahi manawa. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…

• Laʻana palapala:
  • A laila, kīkoni ʻia ka waha o ka waʻa, a hoʻōkū ʻia nā kumu pepeiao. A pau ia, kālai ʻia ka waʻa, a laila, hoʻopūʻali ʻia ke kauwahi ma hope o ka waʻa. Ka Moʻolelo Hawaiʻi, 34:16
  • Kīkoni ʻia ka ʻōpuʻu pua i mohala aʻe. Lehua ʻĀhihi : Makakēhau…, ʻaoʻao 41

Lepe Kumuhana: manu

kīkoʻolā

[hamani] He hoʻopuka ʻana i nā ʻōlelo hana ʻino a pupuka; he pākīkē.

• Laʻana palapala:
  • Makaʻu a ʻano ukiuki ʻo Kekai iā Kupuna Kiaʻi, ua ʻuʻumi naʻe ʻo ia i kona mau manaʻo kīkoʻolā i ke kupuna a ui haʻahaʻa akula ʻo ia penei: "Aloha hou kāua e Kupuna Kiaʻi…" Ke Ana Kamahaʻo o Alāla, ʻaoʻao 16

Lepe Kumuhana: lawena kanaka